Homegoing - Yaa Gyasi

“What I know now, my son: Evil begets evil. It grows. It transmutes, so that sometimes you cannot see that the evil in the world began as the evil in your own home.”

Homegoing is the story of two sisters and their families, spanned over seven generations, three centuries and across continents. It narrates the history of Africa (Ghana) and African-Americans, slavery, struggle for freedom. 

Effa and Esi are half-sisters in 18th century Ghana, born to same mother but to different fathers. Their existence is unknown to each other. Effia comes from the slave trading Fante nation, and married to a British Governor. 

Esi was born into Asante warrior nation, enslaved and shipped off to America, where her children and grandchildren are raised in slavery. Effia's descendants fight through the centuries of war and British colonization in Ghana.

It reminds us of Alex Haley’s Roots. A powerful read indeed. It’s very surprising to learn that the enslavement of Africans was not white man's crime alone. 

Some quotes from the book:

“We believe in the one who has the power. He is the one who gets to write the story. So when you study history, you must always ask yourself, Whose story am I missing? Whose voice was suppressed so that this voice could come forth? Once you have figured that out, you must find that story too. From there, you begin to get a clearer, yet still imperfect, picture.”

“Weakness is treating someone as though they belong to you. Strength is knowing that everyone belongs to themselves.”

“There should be no room in your life for regret. If in the moment of doing you felt clarity, you felt certainty, then why feel regret later?”

“Forgiveness was an act done after the fact, a piece of the bad deed’s future. And if you point the people’s eye to the future, they might not see what is being done to hurt them in the present.”

అవే కథలు ఇంకెన్నాళ్ళు?

వాషింగ్టన్లో సెప్టెంబర్ 23-24 తేదీల్లో, వంగూరి ఫౌండేషన్ వారు నిర్వహించిన పదవ అమెరికా తెలుగు సాహితీ సదస్సులో నా కీలకోపన్యాసం. వాకిలి మాసపత్రికలో ప్రచురణ. 

ప్రసంగవ్యాసం:

నాకు పుస్తకాలంటే పిచ్చి ఎప్పుడు ఎలా మొదలయ్యిందో తెలీదు కానీ, జ్ఞాపకాలను తవ్వుకుంటే ఒకటి గుర్తొస్తుంది. నాకు దాదాపు ఎనిమిదేళ్ల వయసున్నపుడు, ఒక  చిన్న పల్లెటూళ్ళో ఉండేవాళ్ళం. అక్కడ ఒక డాక్టర్ గారింటి నుండి పత్రికలు తెచ్చుకుని అక్షరం వదలకుండా చదవడం నా మొదటి జ్ఞాపకం. ఈరోజుకి కూడా అందులో ఒక సీరియల్ పేరు “ఇది ఒక పాంథశాల” అని గుర్తుంది. ఆ పేరంటే చెప్పలేనంత మోజు నాకు. రచయిత అంటూ ఒకరుంటారని కూడా తెలీని వయసు కాబట్టి వాళ్ళ పేరూ గుర్తు లేదు.

నా చిన్నప్పుడు నాన్న ఒక హైస్కూల్లో పనిచేసేవారు. అక్కడి లైబ్రరీలో, బొమ్మలతో పురాణ కథల పుస్తకాలూ, పాకెట్ సైజు కథల పుస్తకాలు, సోవియట్ కథల పుస్తకాలూ లెక్కలేనన్ని ఉండేవి.  అవన్నీ మాకోసం ఇంటికి తీసుకొచ్చేవారు. వేసవి సెలవుల్లో నాన్న మధ్యాన్నం భోజనానికి ఇంటికి  వచ్చివెళ్ళేప్పుడు, నేను కూడా తనతో సైకిల్ మీద వెళ్ళిపోయి, కావలసినన్ని పుస్తకాలు తీసుకొని, ఒక్కదాన్నే దాదాపు రెండు మైళ్ళు నడిచి వెనక్కి వచ్చేదాన్ని. ఇంటికి వెళ్ళేవరకూ కూడా ఆగలేక, దారి పక్కన చింత చెట్ల క్రింద కూర్చుని, కొంచెం కొంచెంగా పుస్తకం చదువుకుంటూ వెళ్ళడం బాగా గుర్తు. ఇంటికి వెళ్ళేలోగానే కొన్ని పుస్తకాలు పూర్తయిపోయేవి. బహుశా నాకు పుస్తకాల రుచి తెలియడం, వాటి మీద ఆకలీ, అలా మొదలయ్యిందనుకుంటాను.  

అమ్మ టీచర్. పనితో ఎంత అలిసిపోయి ఉన్నా గానీ, కనిపించిన పుస్తకమల్లా చదివేది. అలా నాకు పన్నెండేళ్ల వయసులోనే “చిల్లర దేవుళ్ళు”, “బలిపీఠం”, “కళ ఎందుకు”, “శ్రీకాంత్” చదివే అవకాశం దొరికింది. ఇక చందమామ లాంటి పిల్లల పత్రికలూ, ఆంధ్రప్రభ లాంటి వారపత్రికలూ మామూలే.  ఆ సమయంలో యండమూరి, మల్లాది, యద్దనపూడి సీరియల్స్ వరసబెట్టి వస్తూ ఉండేవి. అదీ ఇదీ అని లేకుండా అన్నిటినీ చదివేసేవాళ్ళం.  ప్రక్కింటి అన్నయ్య, న్యూస్ పేపర్ల గుట్ట క్రింద దాచుకునే, స్పెషల్ పుస్తకాలకు తప్ప, దేనికీ ఆంక్షలు ఉండేవి కాదు.  ఆఖరుకు కిరాణా సరుకుల పేపర్లూ, పకోడీ పొట్లం కాయితాలూ కూడా చదివిన తర్వాతనే చెత్తలోకి వెళ్ళేవి. ఎంత చదివినా దాహం తీరేదే కాదు.    

కాలేజీకొచ్చేసరికి పుస్తకాల కోసం స్నేహాలు చెయ్యడం కూడా అలవాటయ్యింది. ఏ ఇంట్లో ఏ పత్రికలూ కొంటారో, ఏ పత్రిక ఏ రోజు వస్తుందో చిట్టా చేతివేళ్ల చివరే ఉండేది.  పత్రిక రాగానే మన చేతికి రావాలంటే, ఆ యింట్లో అత్తయ్యతో స్నేహం చెయ్యటం మంచిదా, లేక మావయ్యతోనా అనే రాజకీయాలు కూడా అప్పుడే అబ్బేయి. ఒకవైపు యండమూరి, మరోవైపు కుప్పిలి పద్మ, ఆ రోజుల్లో నన్నో ఊపు ఊపి వదిలేసారు. ఎవరి నాయికలను రోల్ మోడల్ చేసుకోవాలా అనే అప్పటి నా పరిస్థితి "రాక్సీ లో నార్మా షేరర్, బ్రాడ్వే లో కాంచనమాల” లా ఉండేది. మల్లాది, కొమ్మనాపల్లి లాంటి వాళ్ళు ఉండనే ఉన్నారు. మరోవైపు అందమైన అమ్మాయి ఫోటోలతో కిరణ్ ప్రభ గారి కవితలు వచ్చేవి. చాలాకాలం వరకూ ఆ అమ్మాయే కిరణ్ ప్రభ అనుకున్న అజ్ఞానం నాది.  

ఆంధ్రా యూనివర్సిటీలో కొందరు స్నేహితుల సాంగత్యం, పుస్తకాల మీద ప్రేమని ఇంకా పెంచింది. అప్పట్లో మహాప్రస్థానాన్నీ, అమృతం కురిసిన రాత్రినీ ఒకే తలగడ క్రింద పెట్టుకుని పడుకోగలిగిన విశాల హృదయం ఉండేది. యూనివర్సిటీ లైబ్రరీ వల్ల పుస్తకాల తృష్ణ కాస్త తీరింది.  బారిస్టర్ పార్వతీశం, చివరకు మిగిలేది, గోర్కీ అమ్మ, గీతాంజలి, గోదాన్ ... ఇవన్నీ చదువుకున్నది అక్కడే.  అప్పుడపుడూ కొన్ని ఇంగ్లీష్ పుస్తకాలు చదివినా అవి చేజ్, సిడ్నీ షెల్డన్ రచనలే. 

పెళ్లి తరువాత దేశం వదిలి వచ్చాను. పుస్తకాలు చదివే అలవాటున్న వారు దాదాపు లేని చోట,  ఉన్నా యండమూరి, యద్దనపూడి తప్ప మరో తెలుగు రచయిత ఉంటారని కూడా తెలీని వాళ్ళున్నచోట పడ్డాను. క్రొత్త జీవితం, క్రొత్త ఊరు, క్రొత్త ఉద్యోగం... అన్నీ బానే ఉన్నా, ఎక్కడో ఏదో లోటు. అది దేనిగురించో కూడా చాన్నాళ్ళు తెలిసేది కాదు.

అప్పుడప్పుడే వారపత్రికలు ఆన్లైన్ లో వస్తున్నాయి.  ఆంధ్రప్రభలో గొల్లపూడి సీరియల్ “సాయంకాలమయింది” కోసం వారం వారం  ఎదురుచూస్తున్నప్పుడు , ఏం మిస్ అవుతున్నానూ అన్నది సడెన్ గా అర్ధమయ్యింది. ఇక్కడ కూడా లైబ్రరీలు ఉంటాయి, పుస్తకాలు తెచ్చుకుని చదవొచ్చు, అన్న ఆలోచన ఎందుకనో నాకు చాన్నాళ్ళ వరకూ కలగనేలేదు. ఎంతసేపూ తెలుగు పుస్తకాల గురించే బెంగ. అప్పటినుండి  ఇండియా నుండి తిరిగి వచ్చేటప్పుడు, లగేజీలో పొడులూ పచ్చళ్ళ స్థానం పుస్తకాలు ఆక్రమించాయి. ఆన్లైన్లో పుస్తకాలు తెప్పించుకునే అవకాశాలూ, ఆనైన్ మేగజైన్లూ, ఎలెక్ట్రానిక్ పుస్తాకాలూ ఎక్కువవడంతో నాకు పుస్తకాల కొరత కొంతవరకూ తీరింది. 

ఇదంతా ఎందుకు చెప్పాల్సి వచ్చిందంటే, నాలో పుస్తకాల మీద ఎంత ఆపేక్ష ఉండేదో, పుస్తకాలు నా జీవితంలో ఎలాంటి ముఖ్యభాగమో చెప్పడం కోసం. పుస్తకాల కోసం నాలాంటి కొందరు ఎన్ని కష్టాలు పడాల్సి వచ్చిందో ఓసారి గుర్తుకు తెచ్చుకోవడం కోసమూనూ. బహుశా మీలో ఇక్కడున్న చాలామందికి ఇలాంటి అనుభవమే ఉండొచ్చు.

ఇన్ని రకాలుగా తెలుగు సాహిత్యం, రకరకాల మాధ్యమాల విరివిగా లభ్యం అవుతుంది. ఇలా దొరికిన పుస్తకమల్లా చదువుతున్నప్పటికీ, నాలో ఏదో చిన్న అసంతృప్తి. జాగ్రత్తగా గమనించుకుంటే, నాకు నచ్చుతున్న పుస్తకాల పట్ల నాకు ఒక ఛాయిస్ ఏర్పడటం మొదలయ్యింది.  ఇంతకు ముందులా చదివిన ప్రతీదీ నచ్చకపోవడమే కాకుండా, కొన్నిటిని పూర్తిచెయ్యకుండానే వదిలెయ్యటం, కొన్నిటిని అసలే చదవాలనిపించకపోవడం నాకే ఆశ్చర్యంగా ఉంది. 

అయితే పుస్తకాల కోసం అంత తపించిపోయి, అక్షరాన్ని అపురూపంగా హత్తుకున్న నేను,  చిత్తు కాగితాన్ని కూడా వదలకుండా చదువుకున్న నేను, ఇపుడు ఎంచి ఎంచి చదివే స్థితికి ఎందుకు చేరుకున్నాను?  దానికి కారణం నాకు మానసిక పరిపక్వత పెరిగిపోవడమో, లేదా ఇవేవీ రంజింప చెయ్యలేని స్థాయికి నేను బౌద్ధికంగా ఎదిగిపోవడమో ఎంతమాత్రమూ కాదు. 

ఆలోచించగా దీనికి నాకు తోచిన కారణాలు మీతో పంచుకుంటాను.  ఇవి కేవలం నా అభిప్రాయాలూ, ఆలోచనలూ మాత్రమే. మీరు నాతో ఏకీభవించొచ్చు, లేదా విభేదించనూవచ్చు.  మీలో నాలాంటి సామాన్య పాఠకులూ ఉన్నారు, రచయితలూ ఉన్నారు. కొందరికన్నా నా ఆలోచనల్లో సామీప్యం కనిపిస్తుందేమో అనే ఆశ, రచయితలకు చిన్న ఫీడ్ బేక్. 

నాకు తోచిన మొట్టమొదటి అతి ముఖ్యకారణం కథల్లో నాణ్యత తగ్గడం. ఒక్కమాటలో చెప్పాలంటే, రాశి ఎక్కువ వాసి తక్కువ. ఇప్పటి కథలను సమాచార సాధనాలూ, సోషల్ మీడియా అతిగా ప్రభావితం చేస్తుండటం దురదృష్టం అనిపిస్తుంది. 

ఇన్స్టంట్ ఎమోషన్స్ ... ఏదైనా ఒక సామాజిక విపత్తు జరగగానే, నేనే ముందు స్పందించాలన్న ఆత్రుత తప్ప, జరిగిన సంఘటనలపై గానీ, వాటికి మూలకారణాల పట్ల గానీ రచయితలకు పూర్తి అవగాహన ఉన్నట్టుగా నాకు అనిపించదు. దానితో సమస్య పట్ల రచయితకు సహానుభూతి లోపించి, రచనలో సహజత్వం కనిపించడం లేదనిపిస్తోంది. దీనివల్ల ఆ రచన పాఠకులకు ఏ అనుభూతీ మిగల్చడంలేదు. ఉదాహరణకు రోహిత్ మరణం గురించి వచ్చిన అన్ని రచనల్లోనూ, అట్టాడ అప్పలనాయుడు గారి కథ ‘ఎన్నెలో ఎన్నెలా’ మాత్రమే పూర్తిగా చదివించి, నన్ను కొంచెమైనా ఆలోచింపచేసింది.  శ్రీరమణ కథ రాయటం గురించి ఇలా అంటారు.  “ఒకసారి కథ మన మనసులోకి వచ్చాకా, దానికి రూపం ఏర్పడ్డాకా, ఇక రాయకుండా ఉండలేని స్థితి ఒకటి వస్తుంది. ఒక బరువులాగా ఉంటుంది లోపల.” అని.   అలా తనలో ఒక సంఘర్షణ కలిగే స్థితి వచ్చేవరకూ రచయితలు ఆగి రాస్తే ఎంత బావుంటుంది!!!  నిబద్ధత, సహానుభూతి లోపించిన కథలు చదివితేనాకు రుదాలీల ఏడుపు గుర్తొస్తుంది. 

ఇన్స్టంట్ ఫీడ్ బేక్... ఒకప్పుడు రచయితలు కథ రాయాలంటే, దాని కోసం ఓపికగా విషయసేకరణ చేసేవారు. ఇప్పుడు దేనిగురించయినా  కావాల్సినంత సమాచారం ఇంటర్నెట్ పుణ్యమా అని క్షణాల్లో దొరికేస్తుంది. దానితో ఇన్స్టంట్ గా కథలు తయారయి, మనముందుకి వచ్చేస్తున్నాయి. సోషల్ మీడియా వల్ల పాఠకుల స్పందన కూడా, అంతే వేగంగా రచయితలకు చేరుతోంది. దీనివల్ల రచయితలు ఇన్స్టంట్ కుకింగ్ నే  ఇష్టపడుతున్నారనేది నా అభిప్రాయం. చాసో తన కథలు కొన్ని తనకే నచ్చక వదిలేసి, అవి అంత ప్రచురించాల్సిన కథలేం కావని అన్నారట. ఇపుడు అలా ఆలోచించే వారెవరయినా ఉన్నారా!!!  

నాకు తోచిన ఇంకొక కారణం, రచయితలకు తమ సాటి రచయితలతో బయటకి కనబడని పోలికా, పోటీ. ఎవరెన్ని కథలు రాసారూ, ఎవరివి ఎన్ని పుస్తకాలు వచ్చాయీ అనేది రచయిత ప్రతిభకు ఒక కొలమానంగా మారిపోయిందేమో అనిపిస్తుంది.  ఈ విషయంలో చాసో, సి. రామచంద్రరావు, అల్లం శేషగిరిరావు, కళ్యాణ సుందరీ జగన్నాధ్ లాంటి కొందరు రచయితల కథలు గుర్తుతెచ్చుకుంటే గంగిగోవుపాలు అనిపిస్తాయి.

రచయితలలో కథను మలిచే నేర్పు, ఓర్పు, ఎడిటింగ్ అనేవి లోపించడం కథలకు నాణ్యత తగ్గడానికి మరొక ముఖ్యకారణం. శ్రీరమణకు కొన్ని కథలు రాయడానికి ఏడాది కాలం పట్టిందట. ఆయన ‘కథను ముందు సన్నివేశాల వారీగా చిన్న కాగితం ముక్కలపై రాసుకుని, వాటిని ఒక పద్ధతిలో పేర్చుకుంటూ, క్రమం మారుస్తూ, అక్కర్లేనివి తీసేస్తూ కథను తయారు చేసుకుంటాను’ అన్నారు. అందుకనే మాలతీ చందూర్ గారు “బంగారు మురుగు” కథ చదివి, ‘మేం కథలు రాసేవాళ్లం కథలు చదివేటప్పుడు ఎక్కడన్నా ఒక వాక్యం తీసేయగలమా అన్న దృష్టితో చదువుతాం. అలా తీసేయగలిగింది ఏం దొరకలేదు నాకు’ అన్నారట. అలానే శ్రీపాద కథలు చాలా పెద్దవయినప్పటికీ, అనవసరమైనది ఒక్క వాక్యమూ కనిపించదు. పూర్తవగానే అపుడే అయిపోయిందా అనిపించేలా ఉంటాయి. ఇప్పుడు తమ కథలని, కనీసం తమకి సంతృప్తి కలిగేవరకూ అయినా తిరగరాసుకునేవారు ఉన్నారా అని నాకు అనుమానం వస్తుంది. అసలు చేతిరాతతో మాత్రమే కథలు రాయాలీ, తిరగరాయాలీ అన్న నిబంధన గనుక పెడితే, వచ్చేవాటిలో సగం పొల్లు ఎగిరిపోతుంది. 

ఇప్పుడు కథావస్తువు గురించి కూడా కొంచెం మాట్లాడుకుందాం. కథావస్తువును ఎవరూ నిర్దేశించరు, నిర్దేశించకూడదు కూడా. కానీ వైవిధ్యం ఉండాలని మాత్రం కోరుకుంటాం. కథావస్తువులో వైవిధ్యం ఎక్కువగా లేకపోవడం, సృజనాత్మకత లోపించడం వల్ల చాలా కథలు, వార్తాకథనాలుగానో,  ఉపన్యాసాలుగానో అనిపిస్తున్నాయి. ఒకే విషయాన్ని ఎంతమంది అయినా చెప్పొచ్చు, అయితే కథనంలో అయినా కొత్తదనం ఉండాలి కదా. 9/11 సంఘటన ప్రభావాన్ని కొత్త కోణంలో చూపించిన, మూసకు లొంగని ఒక చక్కని కథ కొత్తావకాయ బ్లాగులో వచ్చింది. ఆ కథ పేరు  “సుచిత్ర చెప్పిన కథ”. 

కొందరు తమ కథలకు గుర్తింపు తెచ్చుకోడానికి షాక్ వాల్యూస్ ను తోడు తెచ్చుకుంటున్నారు.  “జీవితాలన్నీ ముందే రాసిపెట్టుకున్న సమీకరణాల హద్దుల్లో సాగితే, ఆ ఏడురంగుల ఇంద్రధనసుకు ఎనిమిదో వర్ణాన్ని అద్దేదెవరూ?” అని ఎపుడో నా బ్లాగులో రాసుకున్నాను.  ఆ కొత్త వర్ణాల గురించి కూడా కథలు చెప్పండి, అయితే నేర్పుగా, ఇంపుగా చెప్పండి. పాఠకులను మెప్పించేలా చెప్పండి. కథావస్తువును ఆమోదించని వాళ్ళచేత కూడా, కథనాన్ని ఇష్టపడి, ఆ పాత్రల సంఘర్షణను అర్ధం చేసుకుని సానుభూతి చూపేలా రాయొచ్చు అనేదానికి ఒక ఉదాహరణ కల్పనా రెంటాల వ్రాసిన “తన్హాయి”. 

చాలాసార్లు రచయితలు వారి వాదాలూ, దృక్పథాలను సమర్ధించుకుంటూ, సమస్యలకు పరిష్కారాలు కూడా చెప్పేస్తున్నారు. ఈ సందర్భంగా పెద్దిభొట్ల సుబ్బరామయ్య గారి మాటలు ఒకసారి గుర్తు చేసుకుందాం. ఆయన “నా చుట్టూ ఉన్న జీవితాన్ని సాంతంగా పరిశీలించడం, అందులో నన్ను కదిలించినదీ, కరిగించినదీ ఏదైనా ఉంటే రాయడం. అంతవరకే నా విధి. పాఠకుల తెలివితేటల మీద నమ్మకమున్న రచయితలెవరూ అరటిపండు వలిచి చేతిలో పెట్టినట్లు పరిష్కారమార్గాలకోసం వ్రాయరు. రచయిత తెలివైన పాఠకులు సరిగ్గా ఆలోచించేటట్టు చేయగలడు” అంటారు. ఇప్పటి రచయితలకు పాఠకుల మేధ మీద బొత్తిగా నమ్మకం లేనట్టుంది. పజిల్స్ వాళ్ళే ఇస్తారు, సమాధానమూ వాళ్ళే  చెప్పేస్తారు.  

రచనల్లో కనిపిస్తున్న వివిధ వాదాలతో నాకు పేచీల్లేవు. వీటిలో నా దృష్టిని ఆకర్షించినది ‘ఫెమినిజం’. అప్పటి వరకు ఫెమినిజం, ఫెమినిస్ట్ అన్న పదాలకు అర్ధం తెలుసుకోవాల్సిన అవసరం రాకుండా పెరిగిన నాకు, దానిగురించి వివరంగా తెలుసుకోవాలనిపించి చదివాను. ఈ  మధ్యకాలంలో వస్తున్న కథలు చూస్తే,  ఫెమినిజం అంటే పురుష నింద లేదా స్త్రీ విశృంఖల స్వేచ్ఛ అనే భ్రమలో ఉన్నారేమో అని అనిపిస్తుంది నాకు. “I am a Happy African Feminist Who Does Not Hate Men” అంటారు చిమామండా అడిచె. ఈ నైజీరియన్ రచయిత్రి వ్రాసిన “A Feminist Manifesto in 15 suggestions”, “We should all be Feminists” పుస్తకాలు ఫెమినిజం మేన్యుయల్స్.  అడిచే ఇంగ్లీష్ లోనూ, రంగనాయకమ్మ తెలుగులోనూ ఒకటే చెప్పారు.  “స్త్రీ సమస్యల పట్ల స్త్రీకి ఎంత అవగాహన ఉండాలో పురుషుడికీ అవగాహన అంతే ముఖ్యం” అని. దీనికి  గొర్తి సాయిబ్రహ్మానందం కథ “అతను” ఒక ఉదాహరణ.  

కథాంశాల గురించి మాట్లాడుతూ, డయాస్పోరా గురించి కూడా కొంచెం మాట్లాడుకోవాలి. ప్రవాస రచయితల కథలకూ  కేవలం నాస్టాల్జియా, కల్చర్ షాక్, సాంస్కృతిక సంఘాల మీదా, సాటి దేశీయుల మీద విసుర్లూ వంటి విషయాలే ఇప్పటికీ   కథావస్తువులు. దాదాపు రెండు దశాబ్దాల క్రితం సత్యం మందపాటి గారు వ్రాసిన ఎన్నారై కబుర్లు కొత్తగా అమెరికా వచ్చినవారికి సర్వైవల్ మేన్యుయల్స్ గా ఉపయోగపడ్డాయనే చెప్పాలి.  అప్పటి నుండీ ఇప్పటి వరకూ, చిట్టెన్ రాజు గారి నుండి ఫణి డొక్కా వరకూ అదే పంధాలో చాలా మంది వ్రాసారు, వ్రాస్తున్నారు. అయితే ప్రవాస జీవితంలోని సంక్లిష్టతలను మాట్లాడిన కథలు నేను చాలా తక్కువగా చూసాను. ఉదాహరణలు చెప్పుకోవాలంటే వేలూరి వెంకటేశ్వరరావు గారి “గోమేజ్ ఎప్పుడొస్తాడో”, నారాయణస్వామి గారి “తుపాకీ”, గొర్తి సాయిబ్రహ్మానందం గారి “సరిహద్దు” లాంటివి కొన్నికథలు. పూర్తిస్థాయిలో ప్రవాసజీవిత ప్రస్థానాన్ని చిత్రించిన కథలు, పదిహేనేళ్ల క్రితం వచ్చిన ఝుంపా లాహిరి “నేమ్ సేక్” తరువాత, రెండేళ్ల క్రితం వచ్చిన సాయిబ్రహ్మానందం గారి “అంతర్జ్వలన” మాత్రమే నా దృష్టిలోకి వచ్చినవి.  

ఒక ఇంటర్యూలో  ‘మీరు డయాస్పోరా కథలు ఎందుకు రాయరు’ అన్న ప్రశ్నకు , ‘ఇక్కడ అంత జీవనవైవిధ్యం ఉండదు. ఊరికే రికార్డ్ చేయడానికి రాయబుద్ధి కాదు.’ అన్నారు చంద్ర కన్నెగంటి. ఈ మాటతో నేను ఏకీభవిస్తూనే, విభేదిస్తాను. ఎక్కడ ఉన్నా భారతీయులం మూసల్లో ఒదిగి, మన కంఫర్ట్ జోన్ దాటకుండా బ్రతకడానికి ఇష్టపడతాం, కాబట్టి జీవనవైవిధ్యం ఉండని మాట నిజమే. అయితే మన చుట్టూ ఉన్న జీవితాల్లో బోలెడు కథలు కనిపిస్తాయి. ఇక్కడ దాదాపు ప్రతీవారికీ ఓ గోమేజ్ పరిచయమయే ఉంటాడు. కదిలిస్తే బోలెడు కథలు చెపుతాడు. అవన్నీ రచనల్లో రావాలి. 

మీలో చాలామంది అమెరికాలో కనీసం రెండు తరాలను దగ్గరగా చూసి ఉంటారు. జీవితపు సంధ్యలో ఉన్నవారు, ఒంటరిగా మిగిలిపోయినవాళ్లు, శేషజీవితాన్ని గడపడానికి ఎంచుకున్న దారులూ, అందులోని కష్టనష్టాలూ మాట్లాడే కథలు ఎక్కడ? ఒక దరి చేరకుండానే చెదిరిపోయిన జీవితాలూ ఉన్నాయి. వాళ్ళ తరపున కథలు చెప్పే వారేరీ? అతివేగంగా మారుతున్న హార్దిక, ఆర్ధిక సమీకరణాలను లెక్కలోకి తీసుకుంటే, మూస  ముగింపులేవీ కూడా  ఇప్పుడు వాస్తవికమూ కాదు, సార్వజనీనమూ కాదు. కాబట్టి తాము  చూస్తున్న వాటి నుండి ఇంకేం ఆల్టర్నేటివ్స్ ఉన్నాయో కూడా  చెపితే బావుంటుంది. విన్నకోట రవిశంకర్ గారి “తోడు” కథ ఈ దిశలో ఒక మంచి ప్రయత్నం అని నేను అనుకున్నాను. 

నా చిన్న పరిధిలో చూసిన జీవితాల్లో నాకే ఎన్నో కథలు కంటబడ్డాయి, కలత పెట్టాయి. అయితే వాటి గురించి ఆలోచింపచేసేలా రాసే నైపుణ్యం నాకు లేదు. ఆ భారం దించుకొనేందుకు, మహా అయితే ఒక బ్లాగ్ పోస్ట్ రాసుకోగలుగుతాను. రచయితలైన మీరు, మీ చుట్టూ ఉన్నవాటి నుండే కథలు చెప్పండి. అవి మన కథలే అయ్యుండక్కర్లేదు. ఇలాంటి జీవితాలు కూడా ఉంటాయి అని  తెలుసుకోవడం కూడా అవసరమే. 

ఇప్పటివరకూ వర్తమాన సాహిత్యం మీద నా అసంతృప్తిని చెప్పాను కదా. ఇపుడు నా ఆకాంక్షలు గురించి కూడా కొంచెం మాట్లాడతాను. ఎప్పుడయితే నాకు తెలుగు సాహిత్యం సెలెక్టివ్ గా చదవడం అలవాటయిందో, సహజంగానే ఇంగ్లీష్ సాహిత్యం వైపు మళ్ళాను. అసంకల్పితంగానే రెండిటినీ పోల్చి చూడటమూ ఒక అలవాటపోయింది. ఇంగ్లీష్ లో వస్తున్న కొన్ని కథాంశాలు నన్ను చాలా ఆశ్చర్యపరుస్తాయి.  తెలుగులో ఇలాంటి అంశంతో వచ్చి ఉంటుందా, ఒకవేళ ఇదే కథను తెలుగులో రాస్తే మన నేటివిటీకి సరిపోయేట్టు ఎలా మారుస్తారు అని ఆలోచిస్తుంటాను. 

మంచి కథలన్నీ తెలుగులో కూడా అందరికీ అందుబాటులో ఉండేలా వస్తే బావుండని అనిపిస్తుంది. అనువాదాలు చేసేవారు చాలామంది కాఫ్కా, మార్కెజ్, చెహోవ్ లాంటి పాతతరం కథకులకు మాత్రమే పరిమితమవ్వడం గమనిస్తున్నాను. ఇపుడు క్రొత్త కథకులు ఎంతోమంది ఉన్నారు.  వైవిధ్యమయిన అంశాలతో మంచి రచనలు చేస్తున్నారు. క్రొత్త కథకుల దృక్పథాన్ని, భావజాలాన్ని కూడా పరిచయం చేస్తే బావుంటుంది. నాకు నచ్చిన కొన్ని కథలను నా బ్లాగు  ‘పడమటి కోయిల’ లోనూ, కౌముది మాసపత్రికలో ‘పుస్తకం ఓ నేస్తం’ అనే శీర్షిక ద్వారానూ పరిచయం చేసాను.

ఇంతకూ నువ్వెన్ని కథలు రాసావేంటి అని అడుగుతారేమో, నేను ఒక్కటి కూడా రాయలేదు. రాతగాళ్ళందరూ  రచయితలు కాలేరు. మరి ఒక్క కథ కూడా రాయని, రాయలేని నాలాంటి వాళ్ళకు, ఎలాంటి కథలు రావాలో చెప్పే హక్కు ఉంటుందా అని మీరడగొచ్చు. మీ రచనలనూ, పాత్రలనూ, వారి రాగద్వేషాలను సొంతం చేసుకుని, వాటితో పాటు ఏడ్చీ, నవ్వీ, మిమ్మల్ని బేషరతుగా అభిమానించే మీ పాఠకులం. కాబట్టి మాకా హక్కు ఉంటుందనే అనుకుంటున్నాను.  మీరు రచనలు చేసేదీ మాలాంటి పాఠకుల కోసమే. మాకోసమే మేము రాసుకుంటాం అని ఎవరన్నా అంటే నమ్మడానికి I wasn’t born yesterday.

మంచి కథలను వ్రాయగల సత్తా ఉన్నవాళ్ళు కూడా మూసకథలకు పరిమితమవ్వడం బాధాకరమయిన విషయం. ‘ఇలా కూడా ఆలోచించమని నిర్దేశించేదే మంచికథ’ అంటారు జలంధర.  అయితే నేను అల్పసంతోషిని. ఒక కథ చదివాక, నా టైం వృధా అనిపించకపోతే చాలు, నేను దాన్ని మంచి కథగానే జమ చేస్తాను.  కథలు సమాజానికి సందేశాన్ని ఇచ్చి తీరాలనే భ్రమ నాకు లేదు గానీ, పాఠకునికి కనీసం ఒక మంచి అనుభూతిని మిగల్చాలి. వీలయితే ఉత్తేజితం చెయ్యగలగాలి. అలాంటి కథలు ఇంకా ఎక్కువగా రావాలని కోరుకుంటున్నాను. 

ఈ సదస్సులో ఈనాటి తెలుగు సాహిత్యం పట్ల నా అసంతృప్తినీ, నా ఆకాంక్షలనూ తెలియజేసుకునే అవకాశం కలిగించిన వంగూరి ఫౌండేషన్ వారికి, సహనంతో విన్న మీ అందరికీ  నా హృదయపూర్వక కృతజ్ఞతలు. 

గమనిక: నా  ప్రసంగంలో ప్రస్తావించిన కథలూ, కథాంశాలూ, రచయితలూ,  నేను చదివిన లేదా నా దృష్టికి వచ్చినవాటి నుండి, నా జ్ఞాపకశక్తి మీద ఆధారపడినవి లేదా సమీపకాలంలో చదవటం వల్ల గుర్తున్నవీనూ. ఈ ప్రసంగ వ్యాసం సమగ్రం అని నేను కూడా అనుకోవడం లేదు. 

విజ్ఞాన నేపధ్య గాథలు - పుస్తక సమీక్ష

విజ్ఞాన నేపధ్య గాథలు -  డా. వక్కలంక వెంకటరమణ         

(Image Source: Google)

ఓ రెండు నెలల క్రితం మిత్రులు నారాయణస్వామి గారు ఈ పుస్తకం పంపించి, వీలయితే చదివి పుస్తకం మీద నా అభిప్రాయం వ్రాయమన్నారు. పుస్తకం చూడగానే ఎగిరిగంతేసినా, సైన్స్ ఫిక్షన్ అనగానే కొంచెం నిరాశ పడ్డాను. సైన్స్ ఫిక్షన్ పూర్తిగా చదవటం అనేది నా వల్ల కాని పని.  అయితే మొదటిసారి అడిగారు కదా అనీనూ, సెలవులే కదా అనీను ఒప్పుకున్నాను. తరువాత గానీ తెలీలేదు, ఎందులో దూకానో. నేను ఎంపిక చేసుకున్న పుస్తకంలా, నచ్చకపోతే వదిలేసేంత లక్జరీ లేకపోయింది. నిజాయితీగా అభిప్రాయం చెప్పాలి కాబట్టి, దాదాపు ప్రతీ లైనూ, ప్రతీ కథా శ్రద్ధగా వదలకుండా చదవాల్సి వచ్చింది. నాకు అంత సహనం ఉందని అప్పటివరకూ నాకే తెలీదు. నా చేత ఓ సైన్స్ ఫిక్షన్ పుస్తకాన్ని పూర్తిగా  చదివించినందుకు ఆయనకి అభినందనలు.  

ఈ సంకలనంలో ఇరవై కథలున్నాయి. ఇందులో ఐదు కథలు 1995కు ముందు వ్రాస్తే, మిగిలిన 15 కథలు, 2015 లో వ్రాసినట్టు ముందుమాటలో చెప్పారు. దాదాపు ప్రతీ కథలో ఎదో ఒక వైజ్ఞానిక విషయాన్నో లేదా కల్పననో పరిచయం చెయ్యాలని ప్రయత్నించారు.  Spontaneous Human Combustion, Cryogenics, పూర్వజన్మల స్మృతులు, Genetically Modified Crops (GM Crops), Cloning, psychokinesis, Reincarnations, ESP, ప్రేతాత్మలూ, మిరకిల్స్, Super Computers మొదలైన అంశాలు ఈ కథలకు ఆధారంగా తీసుకున్నారు.

వీటిని విజ్ఞాన నేపధ్య గాథలు (సైన్స్ ఫిక్షన్) అన్నా, విఠలాచార్య టైపు మాయలు, అతీతశక్తులూ ఎక్కువే ఉన్నాయి. అయితే 'విజ్ఞానానికి అందని నిరూపించబడని కొన్ని గమ్మత్తులు, అర్ధం అంతు పట్టనివీ, అతీతమయినవీ వ్రాసాను' అని రచయిత ముందు మాటలోనే  చెప్పుకున్నారు.

మొదట్లో వ్రాసిన కథలు (‘నా ప్రేమకు ముగింపు లేదు’ తప్ప) శ్రద్ధగా వ్రాసినట్టుగా, చదివించేవిగా ఉన్నాయి. ఈ సంకలనం కోసం క్రొత్త కథలు పదిహేనూ ఉన్నపళంగా తక్కువ వ్యవధిలో వ్రాసారు అన్నారు. ఆ ఆతురత కథల్లో బాగా తెలుస్తుంది.  చాలా కథల్లో సైన్స్ కేవలం రెండు వాక్యాలకు పరిమితమయింది. అయితే అక్కడక్కడా కథాంశానికి సంబంధించి, మనదేశంలో జరిగిన పరిశోధనల వివరాలు ప్రస్తావించడం ఒక మంచి విషయం. 1995 లోనే క్రయోజెనిక్స్ గురించి చెప్పటం నాకు ఆశ్చర్యం కలిగించింది.  (సైన్స్ స్టూడెంట్ నయినా నాకు ఈమధ్య వరకూ తెలియదు.)  అయితే చాలా కథల్లో చెప్పాలనుకున్న విషయాన్ని, అనవసరమయిన కథనం మింగేసి గందరగోళంగా తయారయ్యింది. 

నీళ్ళ మీద నడిచిన మనిషి (మేజిక్ ట్రిక్స్), నాన్నా ఇంటికి ఎప్పుడు వెళదాం (పూర్వజన్మ స్మృతులు), ప్రియతమా ఎక్కడున్నావ్ (ESP) మొదలైనవి కథలుగా కన్నా చిన్నసైజ్ న్యూస్ ఆర్టికల్స్ లానో, వ్యాసాలుగానో ఉన్నాయి. ఈ కథాంశాలతో చాలాకాలం క్రితమే నవలలు, కథలూ, న్యూస్ ఆర్టికల్స్ వచ్చాయి. వీటిలో ఇపుడు క్రొత్తగా చెప్పిందేమీ లేదు.  అయితే 'ఇది వైజ్ఞానికులకై వ్రాసినది కాదు' అని కూడా రచయిత చెప్పారు.  పుస్తకాలకీ, సైన్స్ న్యూస్ కీ పెద్దగా ఎక్ష్పొజర్ లేనివాళ్ళకు ఉపయోగిస్తుంది. ఏమాత్రమయినా సైన్స్ ఫిక్షన్ చదివే అలవాటున్నవారికి ఈ పుస్తకం నచ్చే అవకాశం చాలా తక్కువ. 

కొన్ని చిరాకెత్తించే విషయాలు... పుస్తకంలోని దాదాపు ప్రతీ స్త్రీ పాత్రా అతిలోక సుందరి. (స్త్రీగా మారిన వింతజీవి నుండీ నోబెల్ పొందిన డాక్టర్ల వరకూ, కథకు అవసరం లేకపోయినా సరే) కళ్ళు చెదరిపోయే యవ్వనపు పొంగుతో లేదా వర్ణించనలవి గాని అంగసౌష్ఠవంతో ఉంటుంది. కథకు ఏమాత్రం అవసరం లేని వాటి ప్రస్తావనలు కూడా ఎన్నో పంటి క్రింద రాళ్ళలా. ఉదా., కార్ల మోడల్స్, రెస్టారంట్స్ లాంటి వివరాలు. (మూడోరోజే అర్ధాంతరంగా నా వాక్సాల్ వెలాక్స్ స్టేషన్ వాగన్లో వచ్చేసరికి అర్ధరాత్రయింది. – నా ప్రేమకు ముగింపు లేదు కథలో).  'అదృశ్యమయితే ఆలస్యం కూడదు' అనే కథలో నోబెల్ గ్రహీతలయిన భార్యాభర్తలను, కథ ఆసాంతం పదే పదే (దాదాపు ఓ పది సార్లు) 'నోబెల్ గ్రహీతలయిన భార్యాభర్తలు' అంటూ ప్రస్తావించడం విసుగెత్తిస్తుంది. మెజారిటీ కథల్లో ప్రతీ పాత్రా, గ్రహాంతరవాసుల నుండీ సైంటిస్టుల వరకూ, రాజకీయ నాయకుల్లా పేజీలకు పేజీలు ఉపన్యాసాలు ఇస్తాయి.     

చాలా వాడుకలో ఉన్న సాధారణ పదాలకు కూడా సమానార్ధాలు (తెలుగు వాటికి ఇంగ్లీష్, ఇంగ్లీష్ కు తెలుగు పదాలు ) ఇచ్చి, కొన్ని క్రొత్త  సైంటిఫిక్ పదాలకు, అందులోనూ మొదటిసారి ప్రస్తావించినపుడు సమానార్దాన్ని ఇవ్వకపోవడం, టార్గెట్ పాఠకులకు ఇబ్బంది కలిగిస్తుంది.   

ఈ పుస్తకానికి అతి పెద్ద లోపం ఎడిటింగ్. మలి ముద్రణకు మంచి ఎడిటర్ అవసరం చాలా ఉంది. అయితే దానికి ముందు రచయిత స్వంత ఎడిటింగ్ చేసుకోవడం ఇంకా ముఖ్యం. చాలా చోట్ల వాక్యాలు దాదాపు ఓ మాదిరి పేరాగ్రాఫుల్లా ఉండటమే కాకుండా, ఏం చెప్పాలనుకుంటున్నారో అర్ధం కాదు. కొన్నిచోట్ల ఆ పెద్ద వాక్యాలు\పేరాగ్రాఫులు సరైన ముగింపు లేకుండానే ఉండిపోయాయి. 'నా ప్రేమకు ముగింపు లేదు' అనే కథలో (42వ పేజీలో) మృత కళేబరాన్ని 600 సెంటీగ్రేడ్ లో భద్రపరచాలని చెపుతారు. ఏ కొంచెం ఆలోచన ఉన్నవాళ్ళకయినా అది కళేబరాన్ని భస్మం చేస్తుంది కదా అన్న అనుమానం వస్తుంది. క్రయోజెనిక్స్ గురించి పుస్తకంలో ప్రస్తావించడం అదే మొదటిసారి. అటువంటప్పుడు అంత పెద్ద తప్పుని గమనించకపోవడం విచారకరం. తరువాతి పేజీల్లో మైనస్ 600 సెంటీగ్రేడ్ అని చెప్పడం వలన మొదటిది అచ్చుతప్పు అని అర్ధమవుతుంది.  అలానే ఈ కథ దాదాపు పది పేజీల (32 నుండి 44 వరకు) నిడివి, అయితే ఎనిమిది పేజీల వరకూ ఉన్న విషయమంతా కథకు ఏ మాత్రమూ ఉపయోగపడనిదీ, వాస్తవ దూరమైనదీ కూడాను (కథే అయినా సరే). ఇలాంటివి తిరిగి వ్రాయాల్సిన అవసరముంది. లేకపోతే పాఠకుడి సహనానికి పరీక్ష తప్పదు.

నేనూ, పుస్తకాలూ, రెండువేల పదహారూ ...

మొదటి ప్రచురణ పుస్తకం.నెట్ లో. 
ఓ రెండేళ్లుగా కొన్ని కారణాల వల్ల నేను పుస్తకాలు చదవటం బాగా తగ్గ్గిపోయింది.  దాదాపు పుస్తకం చదవటం నా ప్రవృత్తి కాదేమో అన్నట్టు తయారయింది పరిస్థితి. 2015 చివరలో మళ్ళీ నెమ్మదిగా అలవాటు పుంజుకొని ఈ సంవత్సరానికి కొంచెం దారిలో పడింది. ఈ లిస్టులో కొన్ని 2015 చివరలో చదివినవి రెండో మూడో ఉండి ఉంటాయి.

ఈసారి ఎప్పటికన్నా భిన్నంగా, ఇంగ్లీష్ పుస్తకాల కన్నా తెలుగు పుస్తకాలు ఎక్కువ చదివినట్టున్నాను. అందులోనూ కథలు ఎక్కువ. నాకు తెలుగు నవలలు చదివే ఓపిక, ఇంట్రెస్ట్ బాగా తగ్గిపోయినట్టు నాకే అనిపిస్తోంది. ఈసారి చదివిన పుస్తకాల్లో రెండో సారి (మొత్తం పుస్తకం) చదివినవి ఎక్కువే ఉన్నాయి.  కేశవరెడ్డి గారి పుస్తకాలు మొత్తం తీసుకొని, ఇంతకు ముందు చదివినవాటితొ సహా మళ్ళీ చదివాను. వంశీ పుస్తకాలు కూడా కినిగేలో అన్నీ దొరకటం వల్ల, ఇంతకు ముందు చదివినవి కూడా కొన్ని మళ్ళీ చదివాను. కొని సంవత్సరం పైనే అయినా వంశీ నవలలు మాత్రం ముట్టుకునే ఓపిక, తీరిక ఇంకా దొరకలేదు.

ఎప్పటిలాగే కొన్ని నచ్చిన పుస్తకాల్లో నుండి కొన్ని కథలో, భాగాలో మళ్ళీ మళ్ళీ చదవటం అలవాటు. అది అలాగే సాగింది. కొన్ని మొదలెట్టిన పుస్తకాలు అసంపూర్తిగా మిగిలి, వాటి టైం కోసం ఎదురు చూస్తూ ఉన్నాయి.

తెలుగు:

కథలు :

జుమ్మా – వేంపల్లె షరీఫ్

బియాండ్ కాఫీ – మొహమ్మద్ ఖదీర్ బాబు

గోపిని కరుణాకర్ కథలు – గోపిని కరుణాకర్

సత్యజిత్ రే కథలు – సత్యజిత్ రే

ప్రళయకావేరి కథలు – స.వెం. రమేష్

మా దిగువ గోదారి కథలు – వంశీ

మాట్లాడే జ్ఞాపకాలు – వంశీ

వంశీకి నచ్చిన కథలు 1,2  - వంశీ

ఆకుపచ్చని జ్ఞాపకం – వంశీ

మా పసలపూడి కథలు – వంశీ

ద లాస్ ఆఫ్ ఇన్నోసెన్స్ – కుప్పిలి పద్మ

వాన చెప్పిన రహస్యం – కుప్పిలి పద్మ

కథావార్షిక  2011

కథావార్షిక 2012

కవిత్వం:

మ్యూజిక్ డైస్ – అరుణ్ సాగర్

మత్సువో బషో హైకూయాత్ర  – వాడ్రేవు చినవీరభద్రుడు

నవలలు:

మూగవాని పిల్లన గ్రోవి – కేశవరెడ్డి

స్మశానం దున్నేరు – కేశవరెడ్డి

ఇన్క్రెడిబుల్ గాడెస్ – కేశవరెడ్డి

చివరి గుడిసె – కేశవరెడ్డి

సిటీ బ్యూటిఫుల్ – కేశవరెడ్డి

అతడు అడవిని జయించాడు – కేశవరెడ్డి

జీవిత చరిత్రలు:

అనుభవాలు – జ్ఞాపకాలూనూ  – శ్రీపాద సుబ్రహ్మణ్యశాస్త్రి

English:

Friday Night Lights: A Town, a Team and a Dream – H.G. Bissinger: Story of a high school foot ball team, from a small town in Texas. A very interesting read.

A Child in Time – McEvan : The Childern Act చదివి చాలా ఇంప్రెస్ అయి, ఈయన ఇంగ్లాండ్ లో బాగా పేరున్న రచయిత అని విని, నెక్స్ట్ ఇది ఎంచుకున్నాను. పెద్దగా నచ్చలేదు నాకు. Story about a couple, whose 3 year old daughter is lost during a trip to market, and that grief causes their seperation. Its about the impact, how they both kept with thier lives and how they came together again. 

The Great Gasby – Scott Fitzgerald : DiCaprio సినిమా చూసిన తరువాత మళ్ళీ చదవాలనిపించి రెండోసారి చదివాను.

Ask Me No Questions – Marina Budhos: Saga of an immigrant family  with expired visas in New york. Story was told from the view point of 14 year old girl. (Read with my daughter.)

Leaving Time – Judi Picoult: A teenage girl’s search for her mother, who disappeared when she was 3 years old, from an elephant sanctuary. A very thrilling and story with unexpected twists. (Read with my daughter and we both liked it.)

A Night Divided -  Jennifer. A. Nielsen:  When the Berlin wall was raised suddenly, a family is divided on each side of the Berlin. Father and a son goes for work to West Berlin and they can’t return home. Mother, 14 year son, 12 year daugther left behind in East Berllin. How their lives changed due to this and how the girl dug the tunnel under ground, to get the family united. A very intersting read.(Read with my daughter)

Grief is the thing with feathers – Max Porter: The story of a husband and his 2 kids, how they handle the grief of loosing the wife/mother.  A small writeup here.

Cheating Death: The Doctors and Medical Miracles That Are saving Lives Against All – Sanjay Gupta.: A small introduction here.

When Breath Becomes Air – Paul Kalanithi: A Memoir of a dying Nuero-surgeon at young age. A must read. Some thoughts about it here.

Handle with care – Judy Picoult: A mother with a disabled child, sues her gynacologist, who also happens to be her best friend, for medical malpractice. How both the families impacted with her decision, and what she gained in the end is the story. Judy has a very good story telling techniques, and she touches various aspects of the situation with detail. Very good book.

Harvesting the Heart – Judy Picoult: The struggle of a young woman, to find meaning and happiness in her life, whose mother abandoned her at young age. She is torn between her past memories, self doubt, love and motherhood for her child. An intersting read.

Being Mortal: Medicine and What Matters in the End – Atul Gawande : An insight on how modern medicine changed the process of aging and death.  It talks about living the life to the fullest, independently as much as possible.

Norwegian Wood  - Haruki Murakami: Story of a young college student in Tokyo, during 1960’s. It’s a coming of age stroy, with his uncertainty to fit in the world, his relationships with an emotionally disturbed girl and a fast out going, independent girl.

అసంపూర్తిగా మిగిలినవి:

బోయకొట్టములు పండ్రెండు – కరణం బాలసుబ్రహ్మణ్యం పిళ్ళై

జీవనయానం - దాశరథి రంగాచార్య

The Road to Character - David Brooks

మళ్ళీ మళ్ళీ కొంచెం కొంచెంగా చదువుకునేవి:

సాహిత్యమంటే ఏమిటి – వాడ్రేవు చినవీరభద్రుడు

సోమయ్యకు నచ్చిన వ్యాసాలు– వాడ్రేవు చినవీరభద్రుడు

మ్యూజింగ్స్ – చలం

ప్రేమలేఖలు – చలం

గీతాంజలి – టాగోర్/చలం

The Essential Rumi

Friday Night Lights: In Our Lives

జంపాల చౌదరి గారు 2015లో చదివిన పుస్తకాల లిస్టు లో Friday Nights: H.G.Bissinger గురించి చెప్పగానే అది నన్ను చాలా ఆకర్షించింది. దానికి మా లైఫ్ లో చోటు చేసుకున్న ఫ్రైడే నైట్  లైట్స్ వెలుగులే కారణం. అప్పటికి సంవత్సరం పైగా ఒక్క పుస్తకమూ పూర్తిగా చదవలేకపోయినప్పటికీ, లిబ్రరీ నుంచి వెంటనే పుస్తకం తెచ్చుకుని చదవటం మొదలుపెట్టాను. అనుకున్నట్టుగానే చదువు అనేక కారణాల వల్ల పెద్దగా కదలలేదు. దాదాపు నాలుగు సార్లు తెచ్చుకోవడమూ, రెన్యూ చెయ్యడం, తిరిగి ఇవ్వడం ... కథ అలా సాగి సాగి మొత్తం ఓ ఆరో ఏడో నెలలు పట్టింది పూర్తి చెయ్యడానికి. 

మా అబ్బాయి తను హైస్కూల్లో ఉన్నప్పుడు మూడేళ్ళు ఫుట్బాల్ ఆడాడు. ఈ పుస్తకం గురించి నాకు తెలిసేటప్పటికే తన లాస్ట్ ఇయర్ ఫుట్ బాల్ సీజన్ అయిపోయింది. (తను మే 2016 లో గ్రాడ్యుయేట్ అయ్యాడు.) ఈ పుస్తకం చదువుతుంటే నాకు గత రెండేళ్ళుగా చూసినవెన్నో కళ్ళ ముందు కదిలి, ఆ ఎమోషనల్ మూమెంట్స్ అన్నీ మళ్ళీ గుర్తొచ్చాయి. లాస్ట్ సీజన్ అవ్వగానే నా అనుభూతులను రాతల్లో దాచుకోవాలనుకున్న దానికి, ఈ పుస్తకం ఇంకొంత స్పూర్తిని ఇచ్చింది. 

ముందు ఈ టీం (జె ఎఫ్; కేవలీయర్స్) కథ కొంచెం చెప్పాలి. వర్జీనియాలో ఓ చిన్న టౌన్ లోని హైస్కూల్ (జెఎఫ్) టీమ్ కేవలీయర్స్. 2013 వరకూ టీం గెలిచామా గుడ్, ఓడామా పర్లేదులే అన్నట్టు ఆడుతూ పాడుతూ సాగిపోయింది. అప్పటికి టీమ్ స్టేట్ రేంక్ 177, నేషనల్ లెవెల్ రేంక్ 6000 పైనే. అప్పుడొచ్చాడో కోచ్, బాబ్ క్రిస్మస్ అనీ పరమ చండశాసనుడు. అపర ద్రోణాచార్యుడు. ఎవరితోనైనా గేమ్స్ ఆడు కానీ నాతో కాదు అన్నట్టు ఉంటాడు. స్కూల్లో ఎన్ని వేషాలయినా వేసి, అందరినీ బురిడీ కొట్టించగల నా కొడుకు లాంటి వాళ్ళకు కూడా దాదాపు పేంట్ తడిచినంత పని చేసాడు. 

సమ్మర్ సెలవుల్లో మొదలయిన ప్రాక్టీస్, కండిషనింగ్ సెషన్స్, ఫాల్ సీజన్ లోకి సాగి పిల్లల జీవితంలో ఓ కొద్ది నెలలు, అదే జీవితమయిపోయినట్టు ఉండేది.  రోజూ స్కూల్ అవగానే సాయంత్రం నాలుగు నుండి దాదాపు ఎనిమిది వరకూ ప్రాక్టీస్. ఎండా, వానా, చలీ, మంచూ ఏదీ అడ్డంకి కానే కాదు. జోరున కురిసే వానలో, ఒంటిని ముళ్ళలా కోసేస్తున్న చలి గాలుల మధ్య కూడా ఆరుబయట ఫీల్డ్ లో ప్రాక్టీస్ చేస్తున్నపిల్లల్ని చూసినప్పుడు ఏదో తెలీని భావంతో నా ఒళ్ళు ఒణికేది. ఆ డెడికేషన్ కి కళ్ళంట నీళ్ళూ తిరిగాయి ఎన్నోసార్లు.  స్కూల్ వెనుకగా, దాదాపు ఏభై అడుగుల పల్లంలో ఉండే ఆ ఫుట్ బాల్ ఫీల్డ్ ని, పిల్లలు ముద్దుగా ‘డెత్ వేలీ’ అని పిలుచుకునేవారు.

ఫాల్ 2014 , టీం కి గెలుపు గుర్రం లొంగడం మొదలయ్యింది. సీజన్ చివరికి వచ్చేసరికి నేషనల్ రేంక్ 1400, స్టేట్ రేంక్ 43 కి చేరింది, కానీ స్టేట్ చాంపియన్షిప్ క్వార్టర్ ఫైనల్స్ లో ఓడిపోయింది. ఆ నాలుగు నెలలూ దాదాపు ప్రతీ శుక్రవారం వూరికి పండుగ. ఆరయ్యేసరికి పిల్లలతోనూ, గ్రాండ్ పేరెంట్స్ తో సహా ఫీల్డ్ లో హాజరు.  కొన్ని బయటి టీమ్స్ తో ఆడినపుడయితే ఊర్లోని ఇతర స్కూళ్ళకి చెందిన వాళ్ళు కూడా ఇక్కడే. ఒకప్పుడు ఈ స్కూల్ టీం ఒక వైభవంతో వెలిగిందంటారు. ఇపుడు మళ్ళీ కొంచెం కొంచెం తిరిగొస్తున్న ప్రాభవం, జనాల్లో ఆశ, కుతూహలం జేఎఫ్ ఏం చేస్తుందా అని.  

ఊర్లో బ్రుక్విల్ ఇంకో హైస్కూల్. తరతరాల నుండి రెండు స్కూళ్ళ మధ్య ప్రొఫెషనల్ వైరం. తాతల నుండి మనవల వరకు ఆ వైరం పాకుతూనే ఉంది. దానికి తోడూ ఆ స్కూల్ తో ఆడిన ఫుట్ బాల్ గేమ్స్ లో 2006 లో చివరి విజయం. అంతకుముందు కూడా గెలిచిన రోజుల్లోనూ, 2013 లో కూడా ఏదో గుడ్డిలో మెల్లలా, అతి తక్కువ స్కోరు తేడాతో గెలిచారు. అదో బడాయి వాళ్లకి. ఆ బడాయి కొల్లగొట్టే రోజు రానే వచ్చింది. కేవలీయర్స్ 2014 లో 34- 14 స్కోరు తో వాళ్ళని చితక్కొట్టుడు కొట్టారు. ఇక ప్లేయర్స్ కన్నా, పెద్దల సంబరం పట్టలేనిదయ్యింది. వర్క్ లో కూడా అదే టాపిక్ కొన్నాళ్ళు. (నా ఆఫీస్ రూమ్ లో పెట్టుకున్న టీం పోస్టర్ చూసి, తెలీని వాళ్ళు కూడా వచ్చి మాట్లాడేవారు.)  

ఫాల్ 2015, సీనియర్స్ కి ఆఖరు సీజన్. సీజన్ మొదలవ్వడమే మహోత్సాహంతో మొదలయ్యింది. మొత్తం 12 గేములు... మా ఇంటికొస్తావా, మీ ఇంటికి రమ్మంటావా, ఎక్కడయినా సరే అన్నట్టు చెలరేగిపోయారు. దాదాపు ప్రతీ గేం లోనూ స్కోర్ తేడా 30 పాయింట్లకు పైనే.
ఇక బ్రుక్విల్ తో గేం రోజున చెప్పనక్కర్లేదు. రెండు వైపులా గేలరీలు ఇసుక పోసినట్టు కిక్కిరిసిపోయాయి. ప్రత్యర్ధి టీంను స్కోర్ చేయ్యనీకుండా అడ్డుకున్నప్పుడు, వీళ్ళు స్కోరు చేసినప్పుడూ ఈలలూ, గోలలూ, కేకలూ, విపరీతమయిన చప్పుడు చేసే రేటిల్స్ ... ‘చంపండి, తొక్కండి, వేసెయ్యండి’ అంటూ అరుపులు. స్టూడెంట్స్, తల్లిదండ్రులు , గ్రాండ్ పేరెంట్స్, ఎక్స్టెండెడ్ ఫెమిలీస్, బంధు మిత్ర సపరివారంగా వచ్చేసారు. ప్రక్క ఊర్ల నుంచి కూడా ప్రత్యేకంగా జనాలు వచ్చారు. మాకైతే ఇండియా, పాకిస్తాన్ క్రికెట్ మేచ్ ప్రత్యక్షంగా చూసిన అనుభవం అయింది ఆ రోజు. అనుకున్నట్టుగానే ప్రత్యర్దులని చీపురు పెట్టి వూడ్చేసారు (స్కోర్ 55 -23) . టీమ్ నేషనల్ రేంక్ 364, స్టేట్ రేంక్ 7 కు చేరుకుంది.

సీజనల్ గేమ్స్ ముగిసాయి. ఆడిన 12 గేమ్స్ లోనూ విజయం సాధించుకొచ్చారు. ఆ మూడు నెలలూ, హోం గేం ఉన్న ప్రతీ శుక్రవారం ఓ ఉత్సవమే. ఊరంతా అక్కడే. ఓ పక్క చిన్న పిల్లలు ఆటలు, మిడిల్ స్కూల్ పిల్లల సోషలైజింగ్, ఫుడ్ స్టాల్స్ ఓ ప్రక్క. ఫ్లాగ్ బేరర్స్ ముందు రాగా, టీం ఫీల్డ్ లోకి వస్తుండగా హోరెత్తే చప్పట్ల నుండి, జాతీయ గీతం, హాఫ్ టైం  లో స్కూల్ బ్యాండ్ స్పెషల్ పెర్ఫార్మన్స్, హోం టీం టచ్ డౌన్ చేసినప్పుడల్లా ఫైర్ ఇంజన్ సైరన్లు, ఛీర్ లీడింగ్ టీం హడావిడీ ... ప్రతీదీ ఓ సంబరమే. 

క్వార్టర్ ఫైనల్స్ కూడా విజయవంతంగా ముగిసాయి.  టీం సెమీ ఫైనల్స్ కి చేరుకుంది. 12/5/2015 హోమ్ ఫీల్డ్ లో సెమీ ఫైనల్స్. ఇది దాటితే స్టేట్ ఛాంపియన్స్ అవడానికి ఇక ఒక అడుగు మాత్రమే. అసలే ఆ రోజు ఆడబోతున్న టీం ని, సీజన్ మొదట్లోనే చిత్తుగా ఓడించి వచ్చారు. అందరికీ బోలెడంత విశ్వాసం మనకిక తిరుగులేదని.  ఓ మహోత్సవం మొదలైంది. మధ్యాహ్నం మూడు గంటలకి స్కూల్ జిమ్ నుంచి, బయట దూరంగా ఉన్న ఫీల్డ్ లోకి ప్రాక్టీస్ కోసం టీం బయటకి వచ్చే సమయానికి, వందల కొద్దీ బయట బారులు తీరి, స్పెషల్ బ్యాండ్ తో, రంగుల కాగితాలు చల్లుతూ, విషెస్ చెపుతూ ఫీల్డ్ కి పంపారు. వీరతిలకాలు దిద్దటమొకటే తక్కువ. 

ఆట మొదలయ్యింది. అయితే పరిస్థితి అనుకున్నదానికి వ్యతిరేకంగా తయారయింది. సగం ఆట పూర్తయ్యే సరికి అవతలి టీం బాగా లీడింగ్లో ఉంది. టీం లో కీలకమైన ప్యేయర్స్ ని టార్గెట్ చేసుకుని వాళ్లనే అడ్డుకునే వ్యూహంతో ఉన్నారు అవతలి టీం.  మా టీం ఆరోజు డిఫెన్స్ కూడా సరిగా ఆడలేకపోయింది. సగం ఆట గడిచే సమయానికి ఇరవై పాయింట్ల పైనే తేడా ఉంది స్కోర్. జనాల్లో అసహనం, అపనమ్మకం, నిరసన మొదలయ్యింది.  ఆశ వదిలేసుకుని కొంతమంది అప్పుడే వెళ్ళిపోవడం మొదలుపెట్టారు. మూడో క్వార్టర్ గడుస్తుండగా వాళ్ళ లీడింగ్ ఇంకా పెరిగింది. మిగిలిన జనాలు కూడా నిరసనగా వెళ్ళిపోవడం మొదలుపెట్టారు. ఫీల్డ్ లో ప్లేయర్స్ శాయశక్తులా ప్రయత్నిస్తున్నారు. చివరి క్వార్టర్లో అయినా ఫీనిక్స్ లా లేస్తారేమో అని నాలాంటి కొందరు ఇంకా ఆశగా ఎదురు చూస్తున్నారు. చివరికి 21 – 42 స్కోర్ తో సెమీ ఫైనల్స్ ఓడిపోయారు. ముందు వేలల్లో ఉన్న ప్రేక్షకులు అప్పటికి ఓ వంద మంది మాత్రం మిగిలారు. చూడటానికే బాధ కలిగించే పరిస్థితి.

ఆట ముగియగానే, then it dawned upon them, that it was the LAST game they ever play on the team, and they would never play in that field in their life time. కొందరు ఫీల్డ్ లోనే ఏడవటం మొదలుపెట్టారు. చాంపియన్షిప్ దగ్గరికి వచ్చి పోయిందన్న బాధ ఒకవైపు. అలా ఎలా జరిగిందో అన్న అయోమయం ఒకవైపు. దాదాపు నాలుగేళ్ళు కలిసి ఇష్టంగా కష్టపడి, చెమటోడ్చి విజయాలను సొంతం చేసుకున్న స్నేహితులు. కొన్ని నెలలు పోతే ఎవరెక్కడో ...

ఫీల్డ్ నుంచి టీమ్ లాకర్ రూమ్ కి తిరిగి వెళ్ళగానే, అక్కడ అన్నీ చూడగానే అందరికీ వాస్తవం గుర్తుకు వచ్చింది. ఒకరినొకరు కౌగలించుకుని ఎంతో సేపు ఏడ్చారట. వాళ్ళ లాకర్స్ నీ, యూనిఫార్మ్స్ నీ చూసుకుని అందరూ పొగిలి ఏడ్చారని చెప్పాడు మా అబ్బాయి. ఆ రాత్రి గెలుపు సంబరాల కోసం ముందుగానే ప్లాన్ చేసుకున్న పార్టీల్లో స్నేహితులంతా కలిసి గడిపారు కానీ, ఎవరిలోనూ సంతోషం లేదు. అందరిలోనూ ఇంకా జరిగిన దానిపట్ల అపనమ్మకమే. అన్నేళ్ళు స్కూల్ అవగానే ఒక యజ్ఞంలా గంటల కొద్దీ ప్రాక్టీస్ చేసిన వాళ్ళకి, మరునాటి నుండి సాయంత్రాలు ఏం చెయ్యాలా, ఎలా గడుస్తాయా అని దిగులు. ఆ తరువాత కొన్ని రోజులు, ఇంకా ఆ ఓటమి ఎలా జరిగిందా అని తర్కించుకుంటూ, పొరపాట్లను తరచి తరిచి విశ్లేషించుకుంటూనే ఉన్నారు. వాళ్ళ జీవితాల్లో ఓ ముఖ్యమైన ఘట్టం ముగిసింది. చివరిలో నిరాశ పరిచినా అపురూపమైన జ్ఞాపకాలనే మిగిల్చింది చాలామందికి. తరువాత కొన్ని నెలల పాటు, స్కూల్ న్యూస్ పేజీలో పిల్లలు (రకరకాల స్పోర్ట్స్ ఆడినవాళ్లు) కాలేజీ టీమ్స్ లో ఆడటానికి అడ్మిషన్ కాంట్రాక్ట్ సైన్ చేస్తున్న ఫోటోలు చూడటం మనసుకు ఓ పండగ.

ఇపుడు పుస్తకానికి, నాకూ అనుబంధం కుదిరిన విధం చెపుతాను. ఆచ్చం పుస్తంకంలో జరిగినట్టే (అది కూడా నిజంగానే జరిగిన కథ) ఇక్కడ కూడా వరుస ఘన విజయాలను సాధించిన టీం చివరలో ఓడిపోయింది. అన్ని నెలలు తమ ఎంటర్టైన్మెంట్ కోసం టీం మీద ఆధారపడి, ప్రతీ వారం వాళ్ళ విజయాన్ని ఆనందించిన వాళ్ళు, టీం ఓడిపోతుందని అనిపించగానే నిరసనతో వాళ్ళను మధ్యలోనే వదిలేసి వెళ్ళిపోవడం నాకు ఎంతో దుఃఖాన్ని కలిగించింది.  పుస్తకం మొదట్లో కొన్ని ఫోటోలు  ఉన్నాయి, ఆఖరి గేం తరువాత ప్లేయర్స్ లాకర్ రూమ్లో క్రింద పడి ఏడుస్తున్నవి, స్నేహితులను కౌగలించుకుని, యూనిఫార్మ్స్ కౌగలించుకొని ఏడుస్తున్నవి, వాస్తవాన్ని జీర్ణించుకోలేక ఏం చెయ్యాలో తోచక అయోమయంగా కొందరు  బెంచెస్ మీద కూర్చున్నవి ...మా అబ్బాయికి చూపిస్తే, అచ్చం ఆ సంఘటనలు అలానే ఆరోజు లాకర్ రూమ్ లో జరిగాయని చెప్పి, తన ఫోన్లోని ఫొటోస్ చూపించాడు. (అప్పటికి సీజన్ ముగిసి దాదాపు రెండు నెలలు దాటింది.) 

I relived all those moments, while I was reading that book. It was so close to our story, and they were our heros. Still the memories fresh in my mind, the book caused a huge emotional stirrup in my heart.  

అస్సలు స్పోర్ట్స్ లో ఏ రకమైన ఇన్వాల్వ్మెంట్ లేని మాకు, ఇలా పర్సనల్గా ఇన్వాల్వ్ అవడం అనేది ఎపుడూ ఎక్స్పెక్ట్ చెయ్యనిది, మరిచిపోలేనిదీనూ. అదో ప్రత్యేకమైన అనుభవం మా జీవితంలో. 

From Wikipedia (since I don’t have the book with me at this time) 
For the players, high school football is over and a big part of their lives has just ended. Right after the game the team heads home. McDougal, who loved football to death, lingered in the team locker room for a little longer than everyone else but eventually left the locker room. Then Gaines and the coaches took down the magnetic names on the board. Bissinger ends the chapter saying, "The season had ended, but another one had begun. People everywhere, young and old were already dreaming of heroes.
BTW, there is a movie, and a TV series on Netflix based on this book. 

Related links:

Player Profile

Team Schedule 2015

Team Roster 2015

Team Schedule 2014

Team Roster 2014

Playoff Brackets 2015

Thanks a lot to V Chowdary Jampala garu for introducing such a wonderful book.

ps: I very rarely talk about my family, kids and/or personal life on social media. This is only my attempt to comprehend, those once in a life time special moments in our life, and also to share that how close a book can come to the real life (of course it is based on real story, but with no extra drama introduced).